【双语】艾滋病（HIV）预防科普：科学防护，守护每一次健康
ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش پەننى ئومۇملاشتۇرۇش: ئىلمىي مۇداپىئەلىنىش، ھەر قېتىملىق ساغلاملىقنى قوغداش
艾滋病，即获得性免疫缺陷综合征（AIDS），其病原体是人类免疫缺陷病毒（HIV）。HIV会持续破坏人体免疫系统中的CD4+T淋巴细胞，使人体逐渐丧失抵御疾病的能力，最终可能因感染、肿瘤等并发症危及生命。不过，HIV并非不可预防，掌握科学的防护方法，能最大程度降低感染风险。ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش پەننى ئومۇملاشتۇرۇش: ئىلمىي مۇداپىئەلىنىش، ھەر قېتىملىق ساغلاملىقنى قوغداش
一、明确HIV的传播途径，避开“高危雷区”
HIV的传播有严格的条件，仅通过特定体液和途径传播，日常接触（如握手、拥抱、共同进餐、共用办公用品等）不会感染。主要传播途径包括以下三类：
• 性接触传播：这是目前全球最主要的传播途径，包括同性、异性和双性性接触。无保护性行为（不使用安全套）时，精液、阴道分泌物、血液等体液中的HIV会通过黏膜接触进入对方体内，尤其是男男性行为中，直肠黏膜较脆弱，感染风险更高。
• 血液传播：共用被HIV污染的针具（如吸毒共用注射器）、输入未经严格检测的血液或血液制品、使用未消毒的医疗器械（如非法纹身、穿耳洞的工具）等，都可能因接触含病毒的血液而感染。
• 母婴传播：感染HIV的母亲在怀孕、分娩和哺乳过程中，可能将病毒传给胎儿或婴儿。但通过规范的母婴阻断措施，传播率可降至1%以下。
二、掌握核心预防方法，建立“安全屏障”
针对HIV的传播途径，采取针对性防护措施，是预防感染的关键：
1. 坚持安全性行为：这是预防性传播最有效的方式。每次性行为都正确使用质量合格的安全套，能隔绝体液接触，大幅降低感染风险；同时避免多个性伴侣，与固定伴侣保持健康的性关系，定期共同进行HIV检测。
2. 杜绝高危血液接触：不共用针具，远离毒品；就医时选择正规医疗机构，确保输血、输液、注射等操作使用一次性或严格消毒的器械；拒绝非法纹身、穿耳洞，避免接触来源不明的器械。
3. 做好母婴阻断：感染HIV的女性若计划怀孕，需提前咨询专业医生，在孕期、分娩期和哺乳期遵医嘱服用抗病毒药物；婴儿出生后也需规范用药，并避免母乳喂养，通过全程干预可最大程度保护孩子不被感染。
4. 正确处理暴露情况：若发生高危行为（如无保护性行为、意外接触HIV感染者血液），需在24小时内（最迟不超过72小时）前往当地疾控中心或定点医院，咨询医生并服用暴露后预防药物（PEP） 。规范服用PEP可使感染风险降低90%以上，但需注意：PEP并非100%有效，且必须在规定时间内服用，不可抱有侥幸心理。
三、破除认知误区，科学看待HIV
生活中，关于HIV的谣言常引发不必要的恐慌或忽视，这些误区需及时澄清：
• 误区1：日常接触会感染HIV。真相：HIV在体外环境中极难存活，握手、拥抱、共同喝水、共用厕所等日常行为，不会接触到足量且具有活性的病毒，完全无需担心感染。
• 误区2：感染HIV就等于绝症。真相：随着医学技术发展，目前已有成熟的抗病毒治疗方案（HAART）。感染者只要尽早接受规范治疗，坚持服药，病毒可被长期抑制在极低水平，身体免疫功能逐渐恢复，能像健康人一样工作、学习和生活，预期寿命也大幅接近正常人。
• 误区3：只有特定人群才会感染HIV。真相：HIV不会“挑人”，无论年龄、性别、职业，只要存在高危行为（如无保护性行为、共用针具），都可能感染。每个人都需提高防护意识，不能掉以轻心。
HIV的预防，核心在于“主动防护”——了解传播途径、避开高危行为、掌握应急措施，同时尊重和关爱HIV感染者，消除歧视。健康是每个人的权利，科学预防HIV，既是对自己负责，也是对他人和社会的守护。若有更多疑问，可拨打全国艾滋病防治咨询热线：12320，获取专业指导。
ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش پەننى ئومۇملاشتۇرۇش: ئىلمىي مۇداپىئەلىنىش، ھەر قېتىملىق ساغلاملىقنى قوغداش
ئەيدىز كېسىلى يەنى ئېرىشىش ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك سىندرومى، ئۇنىڭ كېسەللىك قوزغىغۇچىسى ئىنسانلارنىڭ ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك ۋىرۇسى. ئەيدىز كېسىلى ئادەم بەدىنىنىڭ ئىممۇنىتېت سىستېمىسىدىكى س د 4 + ت لىمفا ھۈجەيرىسىنى داۋاملىق بۇزۇپ، ئادەم بەدىنىنىڭ كېسەلگە تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارىنى تەدرىجىي يوقىتىپ، ئاخىرىدا يۇقۇملىنىش، ئۆسمە قاتارلىق ئەگەشمە كېسەللىكلەر بىلەن ھاياتىغا خەۋپ يەتكۈزۈشى مۇمكىن. بىراق ئەيدىز كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولمايدىغان ئىش ئەمەس، ئىلمىي ئالدىنى ئېلىش ئۇسۇلىنى ئىگىلىگەندە، يۇقۇملىنىش خەتىرىنى ئەڭ زور دەرىجىدە تۆۋەنلەتكىلى بولىدۇ
بىرىنچى، ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىش يوللىرىنى ئايدىڭلاشتۇرۇپ، «خەتەرلىك مىنا رايونى»دىن ئۆزىنى قاچۇرۇش كېرەك
ئەيدىزنىڭ تارقىلىشى قاتتىق شارائىت يارىتىلغان بولۇپ، پەقەت ئالاھىدە بەدەندىكى سۇيۇقلۇق ۋە يوللار ئارقىلىق تارقىلىش، كۈندىلىك ئۇچرىشىش (مەسىلەن قول ئېلىشىپ كۆرۈشۈش، قۇچاقلىشىش، بىللە غىزالىنىش، ئىشخانا بۇيۇملىرى قاتارلىقلار) يۇقۇملانمايدۇ. ئاساسلىق تارقىتىش يوللىرى تۆۋەندىكى ئۈچ تۈرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ
•جىنسىي ئۇچرىشىشنىڭ تارقىلىشى: بۇ نۆۋەتتە دۇنيادىكى ئەڭ مۇھىم تارقىتىش يولى، ئوخشاش جىنىس، يات جىنىس ۋە قوش جىنس بىلەن ئۇچرىشىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. قوغدىغۇچىسىز قىلمىشلار (بىخەتەرلىك قېپى ئىشلەتمىگەن)دە ئۇرۇق، جىنسىي يول ئاجرىتىپ چىقارغان سۇيۇقلۇق، قان قاتارلىق بەدەندىكى سۇيۇقلۇقتىكى ئەيدىز كېسىلى شىللىق پەردىسى بىلەن ئۇچراشتۇرۇش ئارقىلىق قارشى تەرەپنىڭ تېنىگە كىرىدۇ، بولۇپمۇ ئوخشاش جىنىسلىق ئەرلەرنىڭ ھەرىكىتىدە تۈز ئۈچەي شىللىق پەردىسى بىر قەدەر ئاجىز، يۇقۇملىنىش خەۋپى تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ
• قان تارقىتىش: ئەيدىز كېسىلىدىن بۇلغانغان يىڭنە سايمانلىرى (مەسىلەن زەھەر چېكىشتە ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان شىپرىس) ، قاتتىق تەكشۈرۈلمىگەن قان ياكى قان بۇيۇملىرىنى كىرگۈزۈش، دېزىنفېكسىيە قىلىنمىغان داۋالاش ئەسۋابلىرى (مەسىلەن قانۇنسىز بەدەن چېكىش، قۇلاق تۆشۈكى تېشىلىدىغان ئەسۋابلار) قاتارلىقلارنى ئىشلىتىش قاتارلىقلار ۋىرۇس تەركىبىدىكى قان بىلەن ئۇچراشقانلىقتىن يۇقۇملىنىپ قېلىشى مۇمكىن
• ئانىدىن بالىغا يۇقۇملىنىش: ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغان ئانىلار ھامىلىدار، تۇغۇت ۋە ئېمىتىش جەريانىدا ۋىرۇسنى ھامىلىگە ياكى بوۋاققا تارقىتىش مۇمكىن ئەمما ئانىلار-بوۋاقلارنى قېلىپلاشتۇرۇپ توسۇش تەدبىرى ئارقىلىق تارقىلىش نىسبىتىنى ٪1تىن تۆۋەنگە چۈشۈرگىلى بولىدۇ
ئىككىنچى، يادرولۇق ئالدىنى ئېلىش ئۇسۇلىنى ئىگىلەپ، بىخەتەرلىك توسىقى››نى بەرپا قىلىش كېرەك
ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىش يوللىرىغا قارىتا، قاراتمىلىق ھالدا مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىكى ئاچقۇچ ھېسابلىنىدۇ
ن1.بىخەتەرلىك ھەرىكىتىدە چىڭ تۇرۇش: بۇ ئالدىنى ئېلىش خاراكتېرلىك تارقىتىشنىڭ ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇلى. ھەر قېتىملىق قىلمىشتا سۈپەتتە لاياقەتلىك بىخەتەرلىك قاپچۇقىنى توغرا ئىشلىتىپ، بەدەن سۇيۇقلۇقى بىلەن ئۇچرىشىشنى ئايرىپ، يۇقۇملىنىش خەتىرىنى زور دەرىجىدە تۆۋەنلەتكىلى بولىدۇ شۇنىڭ بىلەن بىرگە كۆپ جىنىسلىق ھەمراھلاردىن ساقلىنىش، مۇقىم ھەمراھلار بىلەن ساغلام جىنسىي مۇناسىۋەتنى ساقلاپ، قەرەللىك ھالدا ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىش كېرەك
ن2. خەتەرلىك قان بىلەن ئۇچرىشىشنى توسۇش: يىڭنە سايمانلارنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك، زەھەردىن يىراق تۇرۇش داۋالانغاندا مۇنتىزىم داۋالاش ئاپپاراتلىرىنى تاللاپ، قان سېلىش، ئاسما سېلىش، ئوكۇل سېلىش قاتارلىق مەشغۇلاتلاردا بىر قېتىمدىلا ياكى قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىدىغان ئۈسكۈنىلەرنى ئىشلىتىشكە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىش قانۇنسىز گۈل چېكىش، قۇلاق تۆشۈكىنى تېشىشنى رەت قىلىپ، مەنبەسى ئېنىق بولمىغان ئۈسكۈنىلەر بىلەن ئۇچرىشىشتىن ساقلىنىش كېرەك
ن3. ئانىدىن بوۋاقنى توسۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەش: ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغۇچى ئاياللار ھامىلدار بولۇش پىلانلانغان بولسا، كەسپىي دوختۇرلاردىن ئالدىن مەسلىھەت سورىشى، ھامىلىدارلىق مەزگىلى، تۇغۇت مەزگىلى ۋە بالا ئېمىتىش مەزگىلىدە دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋىرۇسقا قارشى دورىلارنى ئىستېمال قىلىشى كېرەك بوۋاق تۇغۇلغاندىن كېيىنمۇ قېلىپلاشتۇرۇپ دورا ئىشلىتىش ھەمدە ئانا سۈتىنى ئېمىتىشتىن ساقلىنىش كېرەك، پۈتۈن مۇساپىدە ئارىلىشىش ئارقىلىق بالىلارنىڭ يۇقۇملانماسلىقىنى ئەڭ زور دەرىجىدە قوغدىغىلى بولىدۇ
ن4. ئاشكارىلىنىش ئەھۋالىنى توغرا بىر تەرەپ قىلىش: ئەگەر خەتەرلىك قىلمىشلار (مەسىلەن قوغداش خاراكتېرلىك قىلمىشلار بولمىغان، ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ قان بىلەن تاسادىپىي ئۇچرىشىش) 24 سائەت ئىچىدە (ئەڭ كېچىككەندىمۇ 72 سائەتتىن ئېشىپ كەتمەيدۇ) شۇ جايدىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كونترول قىلىش مەركىزى ياكى بەلگىلەنگەن دوختۇرخانىغا بېرىپ، دوختۇردىن مەسلىھەت سوراش ھەم ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئالدىنى ئېلىش دورىسى ئىچىش كېرەك. ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئالدىنى ئېلىش دورىلىرىنى قېلىپلاشتۇرۇپ ئىستېمال قىلسا يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ٪90تىن ئارتۇق تۆۋەنلەتكىلى بولىدۇ، ئەمما شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى، ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئالدىنى ئېلىش دورىسى ٪100 ئۈنۈملۈك ئەمەس، ئۇنىڭ ئۈستىگە بەلگىلەنگەن ۋاقىت ئىچىدە ئىستېمال قىلىش كېرەك، تەلەي سىناش پىسخىكىسىدا بولماسلىق كېرەك
ئۈچىنچى، تونۇشتىكى خاتا قاراشنى تۈگىتىپ، ئەيدىزگە ئىلمىي مۇئامىلە قىلىش كېرەك
تۇرمۇشتا ئەيدىز توغرىسىدىكى پىتنە - ئىغۋا ھەمىشە زۆرۈر بولمىغان ۋەھىمە ياكى سەل قاراشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇ خاتا قاراشلار ۋاقتىدا ئايدىڭلاشتۇرۇلۇشى كېرەك
• خاتا قاراش 1: كۈندىلىك ئۇچرىشىش ئەيدىز بىلەن يۇقۇملىنىدۇ ھەقىقىي ئەھۋال: ئەيدىز كېسىلى بەدەن سىرتىدىكى مۇھىتتا ھايات قېلىش ئىنتايىن تەس، قول ئېلىشىپ كۆرۈشۈش، قۇچاقلاش، ئورتاق سۇ ئىچىش، ھاجەتخانىنى ئورتاق ئىشلىتىش قاتارلىق كۈندىلىك قىلمىشلار تولۇق مىقداردا ھەم ئاكتىپ ۋىرۇس بىلەن ئۇچراشمايدۇ، يۇقۇملىنىشتىن ئەنسىرمىسىمۇ بولىدۇ
• خاتا قاراش 2: ئەيدىزدىن يۇقۇملانسا ساقايماس كېسەلگە باراۋەر ھەقىقىي ئەھۋال: تىبابەت تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، نۆۋەتتە پىشىپ يېتىلگەن ۋىروسقا قارشى داۋالاش لايىھىسى بار. يۇقۇملانغۇچىلار بالدۇرراق قېلىپلاشتۇرۇپ داۋالىنىپ، دورا ئىچىشتە چىڭ تۇرسىلا، ۋىرۇسنى ئۇزاق مۇددەت ئىنتايىن تۆۋەن سەۋىيەدە تىزگىنلىگىلى بولىدۇ، بەدەننىڭ ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى تەدرىجى ئەسلىگە كېلىدۇ، ساغلام كىشىلەرگە ئوخشاش خىزمەت قىلالايدۇ، ئۆگىنىش ۋە تۇرمۇش كەچۈرەلەيدۇ، مۆلچەردىكى ئۆمرىمۇ نورمال كىشىلەرگە زور دەرىجىدە يېقىنلىشىدۇ
• خاتا قاراش 3: پەقەت ئالاھىدە كىشىلەرلا ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملىنىدۇ ھەقىقىي ئەھۋال : ئەيدىز كېسىلى " ئادەم تاللىمايدۇ " ، مەيلى ياش ، جىنسىي ، كەسىپ بولسۇن ، پەقەت خەتەرلىك قىلمىشلار مەۋجۇت بولسا ( مەسىلەن قوغداش خاراكتېرى بولمىغان قىلمىشلار ، ئورتاق يىڭنە سايمانلىرى بولمىسىا ) يۇقۇملىنىشى مۇمكىن . ھەر بىر ئادەم قوغدىنىش ئېڭىنى ئۆستۈرۈشكە مۇھتاج، سەل قارىماسلىقى كېرەك
ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنىڭ يادروسى «تەشەببۇسكارلىق بىلەن مۇداپىئەلىنىش» -تارقىلىش يوللىرىنى چۈشىنىش، خەتەرلىك قىلمىشلاردىن ساقلىنىش، جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش تەدبىرلىرىنى ئىگىلەش، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغانلارنى ھۆرمەت قىلىش ۋە كۆيۈنۈش، كەمسىتىشنى تۈگىتىشتە. ساغلاملىق ھەر بىر ئادەمنىڭ ھوقۇقى، ئەيدىزنىڭ ئىلمىي ئالدىنى ئېلىش، ھەم ئۆزىگە ھەم باشقىلارغا ۋە جەمئىيەتنى قوغداشتۇر. ئەگەر تېخىمۇ كۆپ گۇمان بولسا، مەملىكەت بويىچە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەسلىھەت سوراش قىزىق لىنىيەسىگە تېلېفون قىلىپ، كەسپىي يېتەكچىلىككە ئېرىشەلەيسىز
بىرىنچى، ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىش يوللىرىنى ئايدىڭلاشتۇرۇپ، «خەتەرلىك مىنا رايونى»دىن ئۆزىنى قاچۇرۇش كېرەك
ئەيدىزنىڭ تارقىلىشى قاتتىق شارائىت يارىتىلغان بولۇپ، پەقەت ئالاھىدە بەدەندىكى سۇيۇقلۇق ۋە يوللار ئارقىلىق تارقىلىش، كۈندىلىك ئۇچرىشىش (مەسىلەن قول ئېلىشىپ كۆرۈشۈش، قۇچاقلىشىش، بىللە غىزالىنىش، ئىشخانا بۇيۇملىرى قاتارلىقلار) يۇقۇملانمايدۇ. ئاساسلىق تارقىتىش يوللىرى تۆۋەندىكى ئۈچ تۈرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ
•جىنسىي ئۇچرىشىشنىڭ تارقىلىشى: بۇ نۆۋەتتە دۇنيادىكى ئەڭ مۇھىم تارقىتىش يولى، ئوخشاش جىنىس، يات جىنىس ۋە قوش جىنس بىلەن ئۇچرىشىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. قوغدىغۇچىسىز قىلمىشلار (بىخەتەرلىك قېپى ئىشلەتمىگەن)دە ئۇرۇق، جىنسىي يول ئاجرىتىپ چىقارغان سۇيۇقلۇق، قان قاتارلىق بەدەندىكى سۇيۇقلۇقتىكى ئەيدىز كېسىلى شىللىق پەردىسى بىلەن ئۇچراشتۇرۇش ئارقىلىق قارشى تەرەپنىڭ تېنىگە كىرىدۇ، بولۇپمۇ ئوخشاش جىنىسلىق ئەرلەرنىڭ ھەرىكىتىدە تۈز ئۈچەي شىللىق پەردىسى بىر قەدەر ئاجىز، يۇقۇملىنىش خەۋپى تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ
• قان تارقىتىش: ئەيدىز كېسىلىدىن بۇلغانغان يىڭنە سايمانلىرى (مەسىلەن زەھەر چېكىشتە ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان شىپرىس) ، قاتتىق تەكشۈرۈلمىگەن قان ياكى قان بۇيۇملىرىنى كىرگۈزۈش، دېزىنفېكسىيە قىلىنمىغان داۋالاش ئەسۋابلىرى (مەسىلەن قانۇنسىز بەدەن چېكىش، قۇلاق تۆشۈكى تېشىلىدىغان ئەسۋابلار) قاتارلىقلارنى ئىشلىتىش قاتارلىقلار ۋىرۇس تەركىبىدىكى قان بىلەن ئۇچراشقانلىقتىن يۇقۇملىنىپ قېلىشى مۇمكىن
• ئانىدىن بالىغا يۇقۇملىنىش: ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغان ئانىلار ھامىلىدار، تۇغۇت ۋە ئېمىتىش جەريانىدا ۋىرۇسنى ھامىلىگە ياكى بوۋاققا تارقىتىش مۇمكىن ئەمما ئانىلار-بوۋاقلارنى قېلىپلاشتۇرۇپ توسۇش تەدبىرى ئارقىلىق تارقىلىش نىسبىتىنى ٪1تىن تۆۋەنگە چۈشۈرگىلى بولىدۇ
ئىككىنچى، يادرولۇق ئالدىنى ئېلىش ئۇسۇلىنى ئىگىلەپ، بىخەتەرلىك توسىقى››نى بەرپا قىلىش كېرەك
ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىش يوللىرىغا قارىتا، قاراتمىلىق ھالدا مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىكى ئاچقۇچ ھېسابلىنىدۇ
ن1.بىخەتەرلىك ھەرىكىتىدە چىڭ تۇرۇش: بۇ ئالدىنى ئېلىش خاراكتېرلىك تارقىتىشنىڭ ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇلى. ھەر قېتىملىق قىلمىشتا سۈپەتتە لاياقەتلىك بىخەتەرلىك قاپچۇقىنى توغرا ئىشلىتىپ، بەدەن سۇيۇقلۇقى بىلەن ئۇچرىشىشنى ئايرىپ، يۇقۇملىنىش خەتىرىنى زور دەرىجىدە تۆۋەنلەتكىلى بولىدۇ شۇنىڭ بىلەن بىرگە كۆپ جىنىسلىق ھەمراھلاردىن ساقلىنىش، مۇقىم ھەمراھلار بىلەن ساغلام جىنسىي مۇناسىۋەتنى ساقلاپ، قەرەللىك ھالدا ئەيدىزنى تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىش كېرەك
ن2. خەتەرلىك قان بىلەن ئۇچرىشىشنى توسۇش: يىڭنە سايمانلارنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك، زەھەردىن يىراق تۇرۇش داۋالانغاندا مۇنتىزىم داۋالاش ئاپپاراتلىرىنى تاللاپ، قان سېلىش، ئاسما سېلىش، ئوكۇل سېلىش قاتارلىق مەشغۇلاتلاردا بىر قېتىمدىلا ياكى قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىدىغان ئۈسكۈنىلەرنى ئىشلىتىشكە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىش قانۇنسىز گۈل چېكىش، قۇلاق تۆشۈكىنى تېشىشنى رەت قىلىپ، مەنبەسى ئېنىق بولمىغان ئۈسكۈنىلەر بىلەن ئۇچرىشىشتىن ساقلىنىش كېرەك
ن3. ئانىدىن بوۋاقنى توسۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلەش: ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغۇچى ئاياللار ھامىلدار بولۇش پىلانلانغان بولسا، كەسپىي دوختۇرلاردىن ئالدىن مەسلىھەت سورىشى، ھامىلىدارلىق مەزگىلى، تۇغۇت مەزگىلى ۋە بالا ئېمىتىش مەزگىلىدە دوختۇرنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ۋىرۇسقا قارشى دورىلارنى ئىستېمال قىلىشى كېرەك بوۋاق تۇغۇلغاندىن كېيىنمۇ قېلىپلاشتۇرۇپ دورا ئىشلىتىش ھەمدە ئانا سۈتىنى ئېمىتىشتىن ساقلىنىش كېرەك، پۈتۈن مۇساپىدە ئارىلىشىش ئارقىلىق بالىلارنىڭ يۇقۇملانماسلىقىنى ئەڭ زور دەرىجىدە قوغدىغىلى بولىدۇ
ن4. ئاشكارىلىنىش ئەھۋالىنى توغرا بىر تەرەپ قىلىش: ئەگەر خەتەرلىك قىلمىشلار (مەسىلەن قوغداش خاراكتېرلىك قىلمىشلار بولمىغان، ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ قان بىلەن تاسادىپىي ئۇچرىشىش) 24 سائەت ئىچىدە (ئەڭ كېچىككەندىمۇ 72 سائەتتىن ئېشىپ كەتمەيدۇ) شۇ جايدىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كونترول قىلىش مەركىزى ياكى بەلگىلەنگەن دوختۇرخانىغا بېرىپ، دوختۇردىن مەسلىھەت سوراش ھەم ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئالدىنى ئېلىش دورىسى ئىچىش كېرەك. ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئالدىنى ئېلىش دورىلىرىنى قېلىپلاشتۇرۇپ ئىستېمال قىلسا يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ٪90تىن ئارتۇق تۆۋەنلەتكىلى بولىدۇ، ئەمما شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى، ئاشكارىلانغاندىن كېيىن ئالدىنى ئېلىش دورىسى ٪100 ئۈنۈملۈك ئەمەس، ئۇنىڭ ئۈستىگە بەلگىلەنگەن ۋاقىت ئىچىدە ئىستېمال قىلىش كېرەك، تەلەي سىناش پىسخىكىسىدا بولماسلىق كېرەك
ئۈچىنچى، تونۇشتىكى خاتا قاراشنى تۈگىتىپ، ئەيدىزگە ئىلمىي مۇئامىلە قىلىش كېرەك
تۇرمۇشتا ئەيدىز توغرىسىدىكى پىتنە - ئىغۋا ھەمىشە زۆرۈر بولمىغان ۋەھىمە ياكى سەل قاراشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇ خاتا قاراشلار ۋاقتىدا ئايدىڭلاشتۇرۇلۇشى كېرەك
• خاتا قاراش 1: كۈندىلىك ئۇچرىشىش ئەيدىز بىلەن يۇقۇملىنىدۇ ھەقىقىي ئەھۋال: ئەيدىز كېسىلى بەدەن سىرتىدىكى مۇھىتتا ھايات قېلىش ئىنتايىن تەس، قول ئېلىشىپ كۆرۈشۈش، قۇچاقلاش، ئورتاق سۇ ئىچىش، ھاجەتخانىنى ئورتاق ئىشلىتىش قاتارلىق كۈندىلىك قىلمىشلار تولۇق مىقداردا ھەم ئاكتىپ ۋىرۇس بىلەن ئۇچراشمايدۇ، يۇقۇملىنىشتىن ئەنسىرمىسىمۇ بولىدۇ
• خاتا قاراش 2: ئەيدىزدىن يۇقۇملانسا ساقايماس كېسەلگە باراۋەر ھەقىقىي ئەھۋال: تىبابەت تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، نۆۋەتتە پىشىپ يېتىلگەن ۋىروسقا قارشى داۋالاش لايىھىسى بار. يۇقۇملانغۇچىلار بالدۇرراق قېلىپلاشتۇرۇپ داۋالىنىپ، دورا ئىچىشتە چىڭ تۇرسىلا، ۋىرۇسنى ئۇزاق مۇددەت ئىنتايىن تۆۋەن سەۋىيەدە تىزگىنلىگىلى بولىدۇ، بەدەننىڭ ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى تەدرىجى ئەسلىگە كېلىدۇ، ساغلام كىشىلەرگە ئوخشاش خىزمەت قىلالايدۇ، ئۆگىنىش ۋە تۇرمۇش كەچۈرەلەيدۇ، مۆلچەردىكى ئۆمرىمۇ نورمال كىشىلەرگە زور دەرىجىدە يېقىنلىشىدۇ
• خاتا قاراش 3: پەقەت ئالاھىدە كىشىلەرلا ئەيدىز كېسىلى بىلەن يۇقۇملىنىدۇ ھەقىقىي ئەھۋال : ئەيدىز كېسىلى " ئادەم تاللىمايدۇ " ، مەيلى ياش ، جىنسىي ، كەسىپ بولسۇن ، پەقەت خەتەرلىك قىلمىشلار مەۋجۇت بولسا ( مەسىلەن قوغداش خاراكتېرى بولمىغان قىلمىشلار ، ئورتاق يىڭنە سايمانلىرى بولمىسىا ) يۇقۇملىنىشى مۇمكىن . ھەر بىر ئادەم قوغدىنىش ئېڭىنى ئۆستۈرۈشكە مۇھتاج، سەل قارىماسلىقى كېرەك
ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنىڭ يادروسى «تەشەببۇسكارلىق بىلەن مۇداپىئەلىنىش» -تارقىلىش يوللىرىنى چۈشىنىش، خەتەرلىك قىلمىشلاردىن ساقلىنىش، جىددىي ئەھۋالغا تاقابىل تۇرۇش تەدبىرلىرىنى ئىگىلەش، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئەيدىز بىلەن يۇقۇملانغانلارنى ھۆرمەت قىلىش ۋە كۆيۈنۈش، كەمسىتىشنى تۈگىتىشتە. ساغلاملىق ھەر بىر ئادەمنىڭ ھوقۇقى، ئەيدىزنىڭ ئىلمىي ئالدىنى ئېلىش، ھەم ئۆزىگە ھەم باشقىلارغا ۋە جەمئىيەتنى قوغداشتۇر. ئەگەر تېخىمۇ كۆپ گۇمان بولسا، مەملىكەت بويىچە ئەيدىز كېسەللىكىنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش مەسلىھەت سوراش قىزىق لىنىيەسىگە تېلېفون قىلىپ، كەسپىي يېتەكچىلىككە ئېرىشەلەيسىز
