كۈندىلىك تۇرمۇشتا " ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى " دېگەن سۆز كىشىنى سۆزلەشدىن قاچۇرىدۇ ، نۇرغۇن كىشىلەر ئۇنى چۈشىنىشنىڭ كەمچىللىكىدىن قورقۇپ كېتىدۇ . ئەمەلىيەتتە ،پەقەت ئىلىم پەن بىلىملىرىنى ئىگەللىسىلا ،ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى قورقۇنچلۇق ئەمەس . ئەمدى بىز بىرلىكتە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ سىرلىق چۈمپەردىسىنى ئاچايلى
بىرىنچى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى دېگەن نېمە؟
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ب تىپلىق ۋىروس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى دەپ ئاتىلىدۇ، بۇ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقارغان جىگەر كېسەللىكى. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى خۇددى " قالايمىقانچىلىق مولېكولىلىرى " غا ئوخشايدۇ ، ئۇ ئادەم بەدىنىگە كىرگەندىن كېيىن ، ئاساسلىقى جىگەر ھۈجەيرىلىرىگە ھۇجۇم قىلىپ ، جىگەر ھۈجەيرىلىرىدە كۆپەيتىپ ۋە كۆپىيىدۇ ، بۇنىڭ بىلەن جىگەرنىڭ ياللۇغ رېئاكسىيىسىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ . ئۇزاق مۇددەتلىك ياللۇغ غىدىقلاش جىگەر تالالىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى ھەتتا جىگەر قېتىشىش، جىگەر راكىغا ئايلىنىپ، ھاياتلىق سالامەتلىكىگە ئېغىر تەھدىت ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن
يۇقۇملىنىش ۋاقتىنىڭ ئۇزۇن-قىسقىلىقىغا ئاساسەن، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى جىددىي خاراكتېرلىك ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋە ئاستا خاراكتېرلىك ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى دەپ ئىككىگە ئايرىلىدۇ. جىددىي خاراكتېرلىك ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىنكى ئالتە ئاي ئىچىدە قوزغىلىدۇ، كۆپ ساندىكى بىمارلار ئۆزىنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچىگە تايىنىپ ۋىرۇسنى تازىلاپ، ئۆزىنى ساقايتالايدۇ سوزۇلما خاراكتېرلىك ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغىنىغا ئالتە ئايدىن ئاشىدۇ، ۋىرۇس بەدەندە كۆپىيىدۇ، بىمارنىڭ ئىممۇنىتېت سىستېمىسى ۋىروسنى تەلتۆكۈس تازىلاش تەس بولۇپ، ئۇزۇن مۇددەت كۆزىتىش ۋە داۋالاشقا توغرا كېلىدۇ
ئىككىنچى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ تارقىلىش يولى
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى گەرچە " كۈچلۈك " بولسىمۇ ، لېكىن ئۇنىڭ تارقىلىش يولى نىسبەتەن مۇقىم ، مۇداپىئەنى ياخشى ئىشلىسىلا ، يۇقۇملىنىش خەۋپى زور دەرىجىدە تۆۋەنلەيدۇ . ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئاساسلىقى قان ئارقىلىق تارقىلىش، ئانىلار بىلەن بوۋاقلارنىڭ تارقىلىشى ۋە جىنسىي ئۇچرىشىش ئارقىلىق تارقىلىدۇ
قان ئارقىلىق تارقىلىش: بۇ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ تارقىلىشىدىكى مۇھىم يوللارنىڭ بىرى. قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىنمىغان شىپرىس، يىڭنە، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان قان ياكى قان بۇيۇملىرىنى كىرگۈزۈپ، قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىنمىغان داۋالاش ئۈسكۈنىلىرى (مەسىلەن چىش ۋاستىلىرى ئۈسكۈنىلىرى، ھۆسۈن تۈزەش ئۈسكۈنىلىرى قاتارلىقلار)نى ئىشلەتكەندە، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىشى مۇمكىن. ئۇنىڭدىن باشقا، پۇتنى تۇزەش ، گۈل چېكىش، قۇلاق تۆشۈكىنى تېشىش قاتارلىق قىلمىشلاردا مەشغۇلات قورالىنى دېزىنفېكسىيە قىلمىسا، يۇقۇملىنىش خەۋپىمۇ مەۋجۇت
ئانىدىن بوۋاقلارغا تارقىلىش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئانا تۇغۇش جەريانىدا ۋىرۇسنى يېڭى تۇغۇلغان بوۋاققا يۇقتۇرۇپ قويۇشى مۇمكىن. بىراق ئانىلار-بوۋاقلارنىڭ توسۇش تېخنىكىسىنىڭ ئۈزلۈكسىز تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ، قېلىپلاشقان ئانا-بوۋاقلارنىڭ توسۇش تەدبىرلىرى (مەسىلەن ۋىروس مىقدارى يۇقىرى ھامىلدار ئاياللارغا ئالدىنى ئېلىش خاراكتېرلىك ۋىروسقا قارشى داۋالاش، يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلارغا ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئىممۇنىتېتلىق شارسىمان ئاقسىلى ۋە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئۇرغۇزۇش قاتارلىقلار)دىن كۆپرەك ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانىلار ساغلام بوۋاق تۇغالايدۇ
جىنسىي ئۇچرىشىش ئارقىلىق تارقىلىش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرى ياكى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر بىلەن مۇداپىئەسىز قىلمىش يۈز بەرسە، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىشى مۇمكىن. ئەمما جىنسىي ھەمراھ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئەملەنسە، بەدەندە يېتەرلىك قوغداش خاراكتېرلىك ئانتىتېلا پەيدا بولسا، يۇقۇملىنىش خەۋپى كۆرۈنەرلىك تۆۋەنلەيدۇ
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى كۈندىلىك تۇرمۇش ئارقىلىق تارقىلىپ كەتمەيدۇ ، مەسىلەن قول ئېلىشىش ، قۇچاقلاش ، ئورتاق غىزالىنىش ، ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان ئىشخانا بۇيۇملىرى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانمايدۇ ، شۇڭا بىز ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرىدىن ئۆزىمىزنى قاچۇرمىساقمۇ بولىدۇ
ئۈچىنچى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرى
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئالامەتلىرى ئادەمگە قاراپ ئوخشىمايدۇ، قىسمەن بىمارلار يۇقۇملانغان دەسلەپكى مەزگىلدە ھېچقانداق كېسەللىك ئالامەتلىرى بولماسلىقى مۇمكىن، سالامەتلىك تەكشۈرتكەندە ئاندىن ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلىقىنى بايقىغان. بەزى بىمارلاردا بىر قاتار بىئارام بولۇش ئالامەتلىرى كۆرۈلىشى مۇمكىن
پۈتۈن بەدەندىكى كېسەللىك ئالامەتلىرى: ماغدۇرسىزلىق ھېس قىلىش، ئاسان چارچاپ كېتىدۇ، ئارام ئالغاندىن كېيىنمۇ پەسەيتىش تەس، چۈنكى جىگەر ئىقتىدارى زىيانغا ئۇچراپ، بەدەننىڭ ئېنىرگىيە ماددا ئالماشتۇرۇشىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا يەنە تۆۋەن قىزىتما قاتارلىق كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلىشى مۇمكىن
ھەزىم يولى كېسەللىك ئالامەتلىرى: جىگەر ئادەم بەدىنىدىكى مۇھىم ھەزىم قىلىش ئەزاسى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرى ئۆت سۇيۇقلۇقى ئاجرىتىپ چىقىرىش ئازلاپ كەتكەچكە، ياغنىڭ ھەزىم قىلىشى ۋە سۈمۈرۈشىگە تەسىر يەتكۈزىدۇ، بۇنىڭ بىلەن مايلىق، ئىشتىھاسى ئاجىزلىشىش، كۆڭلى ئېلىشىش، قۇسۇش، قورساق كۆپۈش، ئىچى سۈرۈش قاتارلىق ھەزىم يولى ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ
سېرىق يارىنىڭ ئالامەتلىرى: كېسەللىك ئەھۋالى ئېغىر بولغاندا، بىمارنىڭ تېرىسى ۋە گوڭيې پەردىسى (كۆز ئاق قىسمى) سېرىق بولۇپ، سۈيدۈك رەڭگى قىنىقلىشىدۇ، خۇددى قويۇق چايغا ئوخشايدۇ. بۇ جىگەر ھۈجەيرىلىرىنىڭ زىيانغا ئۇچرىغانلىقىدىن ئۆت خروپىننىڭ مېتابولىزىمىنىڭ بىنورمال بولۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، قاندىكى رېھىمون سەۋىيىسىنىڭ ئۆرلەپ كېتىشىدىن كېلىپ چىققان
جىگەر رايونى بىئارام بولۇش: جىگەر ئادەم بەدىنىنىڭ ئوڭ يۇقىرى قورساق قىسمىغا جايلاشقان، قىسمەن بىمارلار جىگەر رايونىدا يوشۇرۇن ئاغرىش، كۆپۈپ ئاغرىش ياكى گال ئاغرىشنى ھېس قىلىدۇ، بۇ خىل ئاغرىش دەرىجىسى ئوخشاش بولمىغاچقا، چارچاش، كەيپىيات داۋالغۇشتىن كېيىن ئېغىرلىشىپ كېتىشى مۇمكىن
تۆتىنچى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرى
ئالدىنى ئېلىش داۋالاشتىن ئۈستۈن تۇرىدۇ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىشتا ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرى ئىنتايىن مۇھىم.
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئەملەش: بۇ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىكى ئەڭ ئۈنۈملۈك، ئەڭ ئەرزان ئۇسۇل. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئادەتتە ئۈچ يىڭنە ئەملەيدۇ، 0، 1، 6 ئايلىق تەرتىپ بويىچە ئېلىپ بېرىلىدۇ. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئەملەنگەندىن كېيىن، كۆپ قىسىم كىشىلەر يېتەرلىك قوغداش خاراكتېرلىك ئانتىتېلا ھاسىل قىلىپ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىشنىڭ ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالىدۇ. يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلار تۇغۇلغاندىن كېيىن 24 سائەت ئىچىدە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنى ۋاقتىدا ئەملەش كېرەك، بۇ ئانىدىن بوۋاقنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتا ئىنتايىن مۇھىم ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانمىغان ھەمدە ۋاكسىنا ئەملەنمىگەن ياكى ئەملەنمىگەن كىشىلەر، مەسىلەن تىببى خادىملار، دائىم قان بىلەن ئۇچراشقان خادىملار، يەسلى ئورگانلىرىنىڭ خىزمەتچىلىرى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرى ۋە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەرنىڭ ئائىلە ئەزالىرى قاتارلىقلارمۇ تېزدىن ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئەملىشى كېرەك
قاننىڭ ئاشكارىلىنىپ كېتىشىدىن ساقلىنىش: ساقال ئالغۇچ، چىش چوتكىسى قاتارلىقلارنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك قاناشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان شەخسىي بۇيۇملار مۇنتىزىم داۋالاش ئاپپاراتلىرىغا بېرىپ داۋالىنىش، داۋالاش ئۈسكۈنىلىرىنى قاتتىق دېزىنفېكسىيە قىلىشقا كاپالەتلىك قىلىش مەنبەسى ئېنىق بولمىغان قان بۇيۇملىرىنى ئىشلىتىشتىن ساقلىنىش كېرەك. گۈل چېكىش، قۇلاق تۆشۈكىنى تېشىش قاتارلىق ئىجادىي مەشغۇلاتلارنى قىلغاندا، مۇنتىزىم، تازىلىق شارائىتى ياخشى سورۇنلارنى تاللاش كېرەك
بىخەتەرلىك قىلمىشى: بىخەتەرلىك قېپىنى توغرا ئىشلەتكەندە جىنسىي ئۇچرىشىش سەۋەبىدىن ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ئۈنۈملۈك تۆۋەنلەتكىلى بولىدۇ. ئەگەر بىر تەرەپ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرى ياكى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر بولسا، يەنە بىر تەرەپ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئەملەش ھەمدە ئانتىتېلا سەۋىيىسىنى قەرەللىك تەكشۈرۈشى كېرەك
ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىشنى توسۇش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى يۈزىدىكى ئانتىگېن مۇسبەت بولغان ھامىلىدار ئاياللار ۋىرۇسنىڭ مىقدارى قاتارلىق ئەھۋاللارغا قاراپ، ۋىرۇسقا قارشى دورىلارنى ئىستېمال قىلىپ، بەدەندىكى ۋىرۇسنىڭ سەۋىيىسىنى تۆۋەنلىتىشى يېڭى تۇغۇلغان بوۋاق تۇغۇلغاندىن كېيىن دەرھال ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئىممۇنىتېتلىق شارسىمان ئاقسىلى ۋە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋاكسىنىسى ئۇرغۇزۇپ، ئانىلار-بوۋاقلارنى قېلىپلاشتۇرۇپ توسۇش كېرەك
بەشىنچى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى داۋالاش
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى دەپ دىئاگنوز قويۇلسىلا، بەك قورقۇپ كېتىشنىڭ ھاجىتى يوق، نۆۋەتتە نۇرغۇن ئۈنۈملۈك داۋالاش ئۇسۇلى بار. سوزۇلما خاراكتېرلىك ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى داۋالاش نىشانى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنىڭ كۆپەيتىشىنى ئەڭ زور دەرىجىدە تىزگىنلەش، جىگەر ھۈجەيرىسى ياللۇغىنىڭ نېكروزلىنىشى ۋە جىگەر تالالىشىشىنى يېنىكلىتىش، جىگەر قېتىشىشنىڭ ئالدىنى ئىلىش، جىگەر راكى قاتارلىق ئەگەشمە كېسەللىكلەرنىڭ يۈز بېرىشىنى كېچىكتۈرۈش ۋە ئازايتىش، بۇنىڭ بىلەن بىمارنىڭ تۇرمۇش سۈپىتىنى ياخشىلاپ، ياشاش ۋاقتىنى ئۇزارتىش مەقسىتىگە يەتكىلى بولىدۇ
ۋىروسقا قارشى داۋالاش: بۇ سوزۇلما خاراكتېرلىك ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى داۋالاشنىڭ ئاچقۇچى. دائىم ئىشلىتىلىدىغان ۋىروسقا قارشى دورىلار يادرو دورىسى (كىسلاتا)غا ئوخشاش ماددىلار (مەسىلەن ئېننوفوۋېي، ئورنىغا نوفورۋېي ئېستېر قاتارلىقلار) ۋە ئارىفېلېمېننى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. يادرو ئىندروكسىد (كىسلاتا) ئوخشاش نەرسىلەرنى ئۇزۇن مۇددەت ئىستېمال قىلسا، ۋىرۇسنىڭ كۆپەيتىلىشىنى ئۈنۈملۈك تىزگىنلىگىلى بولىدۇ ئارىفېلېمون ئادەتتىكى كاروتىن ۋە پولىئېتىلېستېرىن دەپ ئايرىلىدۇ، ئورگانىزىمنىڭ ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى ۋە ۋىروسقا قارشى تۇرۇش رولىنى تەڭشەش ئارقىلىق ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى داۋالايدۇ. دوختۇر بىمارنىڭ كېسەللىك ئەھۋالى، يېشى، سالامەتلىك ئەھۋالى قاتارلىق ئامىللارغا ئاساسەن، مۇۋاپىق ۋىروسقا قارشى داۋالاش لايىھىسىنى تاللايدۇ.
جىگەر ئاسراش داۋالاش : ۋىروسقا قارشى داۋالاش ئاساسىدا ، جىگەر ئىقتىدارى بىنورمال بولغان بىمارلارغا جىگەر ساقلاش دورىلىرى ، مەسىلەن چۈچۈك كىسلاتا ياساش دورىسى ، سۇ ئۇچار پېلىن قاتارلىقلارنى مۇۋاپىق ئىشلىتىشكە بولىدۇ ، بۇ دورىلار جىگەر ياللۇغىنى يېنىكلىتىپ ، جىگەر ھۈجەيرىلىرىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ .
قەرەللىك قايتا تەكشۈرۈش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرى قەرەللىك قايتا تەكشۈرۈپ، جىگەر ئىقتىدارى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنىڭ مىقدارى، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىدىن ئىبارەت بەش تۈر، جىگەر ئۇلترا ئاۋازلىق تەكشۈرۈش تۈرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ ئۆزگىرىشىنى تەكشۈرۈشى كېرەك. قەرەللىك قايتا تەكشۈرۈش ئارقىلىق دوختۇر داۋالاش لايىھىسىنى ۋاقتىدا تەڭشەپ، داۋالاش ئۈنۈمىنى باھالاپ، ئەگەشمە كېسەللىكلەرنىڭ يۈز بېرىشىنىڭ ئالدىنى ئالسا بولىدۇ.
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى گەرچە ئېغىر كېسەل بولسىمۇ ، بىراق بىز ئىلمىي تونۇپ ، ئالدىنى ئېلىپ ، ئاكتىپ داۋالىساقلا ، كېسەللىك ئەھۋالىنى ئۈنۈملۈك كونترول قىلىپ ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن " تىنچ بىللە تۇرالايمىز " . شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، بىز ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىمارلىرىنى كەمسىتىشنى تۈگىتىپ ، ئۇلارغا چۈشەندۈرۈپ ۋە غەمخورلۇق قىلىپ ، كەڭ قورساق ، ئىناق ئىجتىمائىي مۇھىت بەرپا قىلىشىمىز كېرەك .
