【双语】HIV的传播必须满足四个基本条件
ئەيدىزنىڭ تارقىلىشى ئۇچۇن چوقۇم تۆت ئاساسىي شەرتنى قاندۇرۇش كېرەك
01出口ئەيدىزنىڭ تارقىلىشى ئۇچۇن چوقۇم تۆت ئاساسىي شەرتنى قاندۇرۇش كېرەك
病毒从感染者体内出来，必须经过血液、精液、阴道分泌液、乳汁、伤口渗出液等途径从感染者或艾滋病患者体内排出。HIV感染者有足够的可以感染另外一个人的病毒从其体内排出，是艾滋病传播的前提。
感染者的血液、精液、男性射精前阴茎中排出的透明液体、女性阴道和宫颈分泌液中都可能带有比较多的病毒，接触这些液体感染的危险性比较高。唾液、尿液和泪液中病毒含量很少或没有病毒，汗液、呕吐物等不含病毒，因此日常生活接触不会传播艾滋病病毒。
02数量
艾滋病病毒要达到一定的数量才能传播。当数量不形成一定规模时，人体的免疫力能发挥作用，将其杀死。
血液、精液、阴道分泌液、乳汁、伤口渗出液这五种体液中的病毒含量很高，足以引起传染；尿液、泪液、汗液、唾液中也有艾滋病病毒，但浓度极低，很难引起传播。
03质量
艾滋病病毒必须是存活的，才能传播。艾滋病病毒只在人体中存活，且主要存在于血液、精液和阴道液中，离开人体很快就会死亡。环境的温度、湿度都会影响艾滋病病毒的传播，例如：高温、干燥会使艾滋病病毒在几分钟内死亡。
尽管目前的科学研究还没有能够定量分析出艾滋病病毒在不同环境条件下的存活时间，但可以肯定的是，其在外环境中的存活能力非常脆弱，特别是在干燥的环境下，比乙肝病毒的存活能力还要低，在唾液和泪液的环境条件下存活的概率非常小。
04人口
大量的病毒从感染者体内排出，必须处于能存活的条件下，还必须通过一定的方式，有足量的病毒进入健康者体内，才能构成传播，使人体受到感染。病毒必须有条件进入血液。艾滋病病毒必须经过破损的皮肤、黏膜才能进入另一人体的血液中。因为，完整的皮肤或黏膜是天然屏障，如有破损，艾滋病病毒才能侵入，即正常人的皮肤、黏膜必须有新鲜的破口。完整的皮肤和黏膜能阻挡艾滋病病毒进入人体。
病毒能通过一定方式从一个人传给另一个人，性交、输血和共用未消毒的注射针具可以把排出的病毒传给另一个人。母亲体内的病毒可以在怀孕、分娩或哺乳过程中传给胎儿或婴儿。足量的病毒能通过接触者破损的皮肤、黏膜进入体内，艾滋病病毒可以通过阴道、直肠黏膜、口腔黏膜的破损部位及溃疡或皮肤上的破口进入人体，或者经带有病毒的针头、输人带有病毒的血液进入人体。
ئەيدىزنىڭ تارقىلىشى ئۇچۇن چوقۇم تۆت ئاساسىي شەرتنى قاندۇرۇش كېرەك
ە01 چىقىش ئېغىزى
ۋىرۇس يۇقۇملانغۇچىنىڭ بەدىنىدىن چىققاندا، چوقۇم قان، ئۇرۇق سۇيۇقلۇقى، جىنسىي يول ئاجرىتىپ چىقىرىش سۇيۇقلۇقى، سۈت، يارا ئېغىزىدىن سۇيۇقلۇق چىقىرىش قاتارلىق يوللار ئارقىلىق يۇقۇملانغۇچى ياكى ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ تېنىدىن چىقىرىپ تاشلىنىشى كېرەك. ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىلىرىنىڭ يەنە بىر ئادەمگە يۇقۇملىنىپ قالىدىغان يېتەرلىك ۋىرۇسى بولۇشى ئەيدىزنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنقى شەرتى
يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ قان، ئۇرۇق سۇيۇقلۇقى، ئەرلەرنىڭ ئۇرۇق چىقىرىشتىن بۇرۇنقى زەكىرىدە چىقىرىلغان سۈزۈك سۇيۇقلۇق، ئاياللارنىڭ جىنسىي يولى ۋە بالىياتقۇ بوينى ئاجرىتىپ چىقارغان سۇيۇقلۇقىدا بىر قەدەر كۆپ ۋىرۇس بولۇشى مۇمكىن، بۇ سۇيۇقلۇق بىلەن ئۇچرىشىش خەتىرى بىر قەدەر يۇقىرى. شۆلگەي، سۈيدۈك ۋە كۆز يېشىدىكى ۋىرۇس مىقدارى ناھايىتى ئاز ياكى ۋىرۇس يوق، تەر، قۇسۇش ماددىلىرى قاتارلىق تەركىبىدە ۋىرۇس بولمىغاچقا، كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئۇچرىشىشتا ئەيدىز ۋىرۇسى تارقالمايدۇ
ە02 سانى
ئەيدىز ۋىرۇسى بەلگىلىك سانغا يەتكەندە ئاندىن تارقىلىدۇ. سان بەلگىلىك كۆلەمگە ئايلانمىغاندا، ئادەم بەدىنىنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچى رولىنى جارى قىلدۇرۇپ، ئۇنى ئۆلتۈرىدۇ
قان، ئۇرۇق، جىنسىي يول ئاجرىتىپ چىقىرىش سۇيۇقلۇقى، سۈت، يارا ئېغىزىدىن سىڭىپ چىقىشتىن ئىبارەت بەش خىل بەدەندىكى سۇيۇقلۇقتىكى ۋىرۇس مىقدارى ناھايىتى يۇقىرى بولۇپ، يۇقۇملىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ سۈيدۈك، كۆز يېشى سۇيۇقلۇقى، تەر، شۆلگەي سۇيۇقلۇقىدىمۇ ئەيدىز ۋىرۇسى بار، بىراق قويۇقلۇقى ئىنتايىن تۆۋەن بولۇپ، تارقىلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئىنتايىن تەس
ە03 سۈپىتى
ئەيدىز ۋىرۇسى چوقۇم ھايات قالغاندىلا تارقىلىدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسى پەقەت ئادەم بەدىنىدە ھايات قالىدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئاساسلىقى قان، ئۇرۇق ۋە جىنسىي يول سۇيۇقلۇقىدا مەۋجۇت بولۇپ، ئادەم بەدىنىنىدىن ئايرىلسا ناھايىتى تېزلا ئۆلۈپ كېتىدۇ. مۇھىتنىڭ تېمپېراتۇرىسى، نەملىكى ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىشىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ، مەسىلەن: يۇقىرى تېمپېراتۇرا، قۇرغاق بولسا ئەيدىز ۋىرۇسى نەچچە مىنۇت ئىچىدە ئۆلۈپ كېتىدۇ
نۆۋەتتىكى ئىلمىي تەتقىقاتتا ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ ئوخشىمىغان مۇھىت شارائىتىدا ھايات قېلىش ۋاقتىنى مىقداردا تەھلىل قىلغىلى بولمىسىمۇ، ئەمما مۇئەييەنلەشتۈرگىلى بولغىنى، ئۇنىڭ تاشقى مۇھىتتا ھايات قېلىش ئىقتىدارى ئىنتايىن ئاجىز، بولۇپمۇ قۇرغاق مۇھىتتا ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنىڭ ھايات قېلىش ئىقتىدارىدىنمۇ تۆۋەن بولۇپ، شۆلگەي ۋە كۆز يېشى سۇيۇقلۇقى مۇھىتىدا ھايات قېلىش نىسبىتى ئىنتايىن كىچىك
ە04نوپۇس
زور مىقداردىكى ۋىرۇسلار يۇقۇملانغۇچىنىڭ تېنىدىن چىقىرىلىپ، ھايات قالىدىغان شارائىتتا تۇرۇشى، چوقۇم بەلگىلىك ئۇسۇل ئارقىلىق، يېتەرلىك مىقداردىكى ۋىرۇس ساغلاملارنىڭ تېنىگە كىرگەندىلا تارقىلىپ، ئادەم بەدىنى يۇقۇملىنىشنى شەكىللەندۈرگىلى بولىدۇ. ۋىرۇسنىڭ چوقۇم شارائىتى بولۇشى كېرەك . ئەيدىز ۋىرۇسى بۇزۇلغان تېرە، شىللىق پەردىسى ئارقىلىق ئاندىن باشقا ئادەم بەدىنىدىكى قانغا كىرەلەيدۇ. چۈنكى، مۇكەممەل تېرە ياكى شىللىق پەردىسى تەبىئىي نۇرمال بولسا، ئەگەر بۇزۇلغاندىلا ئەيدىز ۋىرۇسى ئاندىن كىرىدۇ، يەنى نورمال ئادەمنىڭ تېرىسى، شىللىق پەردىسىدە چوقۇم يېڭى يېرىلىپ كەتكەن بولسا، مۇكەممەل تېرە ۋە شىللىق پەردىسى ئادەم بەدىنىگە كىرىشىنى توسىدۇ
ۋىرۇس مەلۇم ئۇسۇل ئارقىلىق بىر ئادەمدىن يەنە بىر ئادەمگە جىنسىي مۇناسىۋەت، قان سېلىش ۋە دېزىنفېكسىيە قىلىنمىغان ئوكۇل سايمانلىرىنى ئورتاق ئىشلىتىپ چىقىرىلغان ۋىرۇسنى يەنە بىر ئادەمگە يەتكۈزەلەيدۇ. ئانىنىڭ بەدىنىدىكى ۋىرۇس ھامىلىدارلىق، تۇغۇش ياكى ئېمىتىش جەريانىدا ھامىلىگە ياكى بوۋاققا يەتكۈزۈلىدۇ. يېتەرلىك مىقداردىكى ۋىرۇس ئۇچراشقۇچىنىڭ بۇزۇلغان تېرىسى، شىللىق پەردىسى ئارقىلىق بەدەنگە كىرىدۇ، ئەيدىز ۋىرۇسى جىنسىي يول، تۈز ئۈچەي شىللىق پەردىسى، ئېغىز بوشلۇقى شىللىق پەردىسىنىڭ بۇزۇلغان قىسمى ۋە جاراھەت ياكى تېرىسىدىكى يىرتىلغان ئېغىزلار ئارقىلىق ئادەم بەدىنىگە كىرەلەيدۇ ياكى ۋىرۇس تاقىۋالغان يىڭنە، ئادەمگە ۋىرۇس سېلىنغان قان ئارقىلىق ئادەم بەدىنىگە كىرىدۇ
ۋىرۇس يۇقۇملانغۇچىنىڭ بەدىنىدىن چىققاندا، چوقۇم قان، ئۇرۇق سۇيۇقلۇقى، جىنسىي يول ئاجرىتىپ چىقىرىش سۇيۇقلۇقى، سۈت، يارا ئېغىزىدىن سۇيۇقلۇق چىقىرىش قاتارلىق يوللار ئارقىلىق يۇقۇملانغۇچى ياكى ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ تېنىدىن چىقىرىپ تاشلىنىشى كېرەك. ئەيدىز يۇقۇملانغۇچىلىرىنىڭ يەنە بىر ئادەمگە يۇقۇملىنىپ قالىدىغان يېتەرلىك ۋىرۇسى بولۇشى ئەيدىزنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنقى شەرتى
يۇقۇملانغۇچىلارنىڭ قان، ئۇرۇق سۇيۇقلۇقى، ئەرلەرنىڭ ئۇرۇق چىقىرىشتىن بۇرۇنقى زەكىرىدە چىقىرىلغان سۈزۈك سۇيۇقلۇق، ئاياللارنىڭ جىنسىي يولى ۋە بالىياتقۇ بوينى ئاجرىتىپ چىقارغان سۇيۇقلۇقىدا بىر قەدەر كۆپ ۋىرۇس بولۇشى مۇمكىن، بۇ سۇيۇقلۇق بىلەن ئۇچرىشىش خەتىرى بىر قەدەر يۇقىرى. شۆلگەي، سۈيدۈك ۋە كۆز يېشىدىكى ۋىرۇس مىقدارى ناھايىتى ئاز ياكى ۋىرۇس يوق، تەر، قۇسۇش ماددىلىرى قاتارلىق تەركىبىدە ۋىرۇس بولمىغاچقا، كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئۇچرىشىشتا ئەيدىز ۋىرۇسى تارقالمايدۇ
ە02 سانى
ئەيدىز ۋىرۇسى بەلگىلىك سانغا يەتكەندە ئاندىن تارقىلىدۇ. سان بەلگىلىك كۆلەمگە ئايلانمىغاندا، ئادەم بەدىنىنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچى رولىنى جارى قىلدۇرۇپ، ئۇنى ئۆلتۈرىدۇ
قان، ئۇرۇق، جىنسىي يول ئاجرىتىپ چىقىرىش سۇيۇقلۇقى، سۈت، يارا ئېغىزىدىن سىڭىپ چىقىشتىن ئىبارەت بەش خىل بەدەندىكى سۇيۇقلۇقتىكى ۋىرۇس مىقدارى ناھايىتى يۇقىرى بولۇپ، يۇقۇملىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ سۈيدۈك، كۆز يېشى سۇيۇقلۇقى، تەر، شۆلگەي سۇيۇقلۇقىدىمۇ ئەيدىز ۋىرۇسى بار، بىراق قويۇقلۇقى ئىنتايىن تۆۋەن بولۇپ، تارقىلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئىنتايىن تەس
ە03 سۈپىتى
ئەيدىز ۋىرۇسى چوقۇم ھايات قالغاندىلا تارقىلىدۇ. ئەيدىز ۋىرۇسى پەقەت ئادەم بەدىنىدە ھايات قالىدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئاساسلىقى قان، ئۇرۇق ۋە جىنسىي يول سۇيۇقلۇقىدا مەۋجۇت بولۇپ، ئادەم بەدىنىنىدىن ئايرىلسا ناھايىتى تېزلا ئۆلۈپ كېتىدۇ. مۇھىتنىڭ تېمپېراتۇرىسى، نەملىكى ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىشىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ، مەسىلەن: يۇقىرى تېمپېراتۇرا، قۇرغاق بولسا ئەيدىز ۋىرۇسى نەچچە مىنۇت ئىچىدە ئۆلۈپ كېتىدۇ
نۆۋەتتىكى ئىلمىي تەتقىقاتتا ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ ئوخشىمىغان مۇھىت شارائىتىدا ھايات قېلىش ۋاقتىنى مىقداردا تەھلىل قىلغىلى بولمىسىمۇ، ئەمما مۇئەييەنلەشتۈرگىلى بولغىنى، ئۇنىڭ تاشقى مۇھىتتا ھايات قېلىش ئىقتىدارى ئىنتايىن ئاجىز، بولۇپمۇ قۇرغاق مۇھىتتا ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسىنىڭ ھايات قېلىش ئىقتىدارىدىنمۇ تۆۋەن بولۇپ، شۆلگەي ۋە كۆز يېشى سۇيۇقلۇقى مۇھىتىدا ھايات قېلىش نىسبىتى ئىنتايىن كىچىك
ە04نوپۇس
زور مىقداردىكى ۋىرۇسلار يۇقۇملانغۇچىنىڭ تېنىدىن چىقىرىلىپ، ھايات قالىدىغان شارائىتتا تۇرۇشى، چوقۇم بەلگىلىك ئۇسۇل ئارقىلىق، يېتەرلىك مىقداردىكى ۋىرۇس ساغلاملارنىڭ تېنىگە كىرگەندىلا تارقىلىپ، ئادەم بەدىنى يۇقۇملىنىشنى شەكىللەندۈرگىلى بولىدۇ. ۋىرۇسنىڭ چوقۇم شارائىتى بولۇشى كېرەك . ئەيدىز ۋىرۇسى بۇزۇلغان تېرە، شىللىق پەردىسى ئارقىلىق ئاندىن باشقا ئادەم بەدىنىدىكى قانغا كىرەلەيدۇ. چۈنكى، مۇكەممەل تېرە ياكى شىللىق پەردىسى تەبىئىي نۇرمال بولسا، ئەگەر بۇزۇلغاندىلا ئەيدىز ۋىرۇسى ئاندىن كىرىدۇ، يەنى نورمال ئادەمنىڭ تېرىسى، شىللىق پەردىسىدە چوقۇم يېڭى يېرىلىپ كەتكەن بولسا، مۇكەممەل تېرە ۋە شىللىق پەردىسى ئادەم بەدىنىگە كىرىشىنى توسىدۇ
ۋىرۇس مەلۇم ئۇسۇل ئارقىلىق بىر ئادەمدىن يەنە بىر ئادەمگە جىنسىي مۇناسىۋەت، قان سېلىش ۋە دېزىنفېكسىيە قىلىنمىغان ئوكۇل سايمانلىرىنى ئورتاق ئىشلىتىپ چىقىرىلغان ۋىرۇسنى يەنە بىر ئادەمگە يەتكۈزەلەيدۇ. ئانىنىڭ بەدىنىدىكى ۋىرۇس ھامىلىدارلىق، تۇغۇش ياكى ئېمىتىش جەريانىدا ھامىلىگە ياكى بوۋاققا يەتكۈزۈلىدۇ. يېتەرلىك مىقداردىكى ۋىرۇس ئۇچراشقۇچىنىڭ بۇزۇلغان تېرىسى، شىللىق پەردىسى ئارقىلىق بەدەنگە كىرىدۇ، ئەيدىز ۋىرۇسى جىنسىي يول، تۈز ئۈچەي شىللىق پەردىسى، ئېغىز بوشلۇقى شىللىق پەردىسىنىڭ بۇزۇلغان قىسمى ۋە جاراھەت ياكى تېرىسىدىكى يىرتىلغان ئېغىزلار ئارقىلىق ئادەم بەدىنىگە كىرەلەيدۇ ياكى ۋىرۇس تاقىۋالغان يىڭنە، ئادەمگە ۋىرۇس سېلىنغان قان ئارقىلىق ئادەم بەدىنىگە كىرىدۇ
