【双语】科普 | 别让丙肝悄悄“搞破坏”
پەننى ئومۇملاشتۇرۇش | ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى ئاستا «بۇزغۇنچىلىق قىلىش»غا يول قويماڭ
پەننى ئومۇملاشتۇرۇش | ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى ئاستا «بۇزغۇنچىلىق قىلىش»غا يول قويماڭ
ن2025-يىلى 7-ئاينىڭ 28-كۈنى 15-قېتىملىق "دۇنيا جىگەر ياللۇغى كۈنى" بولۇپ، ئېلىمىز بۇ يىل " جەمئىيەتتە جىگەر ياللۇغىنى تۈگىتىش" تېمىسى تەشۋىقات باش تېما قىلىندى
كۆپ كۆرۈلىدىغان جىگەر كېسەللىكلىرى ئىچىدە ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئاسانلا سەل قارالىدىغان ھەم سەل قاراشقا بولمايدىغان " ساغلاملىق قاتىلى " . بۈگۈن بىز بىرلىكتە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنىڭ يادرولۇق بىلىملىرىنى چوڭقۇر ئىگەللەپ، ئۆزىمىز ۋە ئائىلىدىكىلەرنىڭ سالامەتلىكىنى قوغدايلى
ن1. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى تونۇش
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى يەنى ب تىپلىق ۋىروس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقارغان بىر خىل جىگەر كېسەللىكى . دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىنىڭ دوكلاتىغا قارىغاندا، دۇنيادا تەخمىنەن 71 مىليون ئادەم ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان، ھەر يىلى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن ئۆلگەنلەر 399 مىڭغا يەتكەن. جوڭگودا ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ سانىمۇ سەل قاراشقا بولمايدۇ ھەمدە ئۆرلەش يۈزلىنىشىگە يۈزلەندى
ن2. تارقىتىش يولى
ن1. قان ئارقىلىق تارقىلىش: بۇ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئەڭ مۇھىم تارقىلىش يولى. مەسىلەن، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان شىپرىس، يىڭنە، ئوپېراتسىيە پىچىقى قاتارلىق داۋالاش سايمانلىرىنى ئىشلىتىش ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان قان ياكى قان مەھسۇلاتلىرىنى كىرگۈزۈش ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان ساقال ئالغۇچ، چىش چوتكىسى قاتارلىقلارنى ئورتاق ئىشلەتكەندە تېرە شىللىق پەردىسى بۇزۇلۇپ كېتىشىنى كەلتۇرۇپ چىقرىشى مۇمكىن بولغان بۇيۇملار
ن2.ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئانا تۇغۇت جەريانىدا، ۋىرۇسنى يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلارغا تارقىتىشى مۇمكىن. بىراق ئانىلار-بوۋاقلارنىڭ تارقىلىش نىسبىتى نىسبەتەن تۆۋەن بولۇپ، تەخمىنەن ٪5-٪10كە يېتىدۇ.
ن3.جىنسىي يول ئارقىلىق تارقىلىش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلاردا قوغداش تەدبىرى بولمىغان جىنسىي مۇناسىۋەت قىلمىش يۈز بەرسە، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملىنىش خەۋپى بار، ئەمما جىنسىي تارقىلىش نىسبىتى بىر قەدەر ئاز
ن3. كېسەللىك ئالامەتلىرىنىڭ ئىپادىسى
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى قوزغىلىش كېسىلى يوشۇرۇنغان، كۆپ ساندىكى بىمارلار يۇقۇملىنىشنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدە روشەن كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلمىگەن ياكى ماغدۇرسىزلىق، ئىشتىھاسى تۆۋەنلەپ كېتىش، كۆڭلى ئېلىشىش، قورسىقى كۆپۈش قاتارلىق ئالاھىدە ئالامەتلەر كۆرۈلمەيدۇ. كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ ، سېرىق يارىسى ( تېرىسى ۋە گوڭيې سېرىق پەردىسى ) ، جىگەر رايونى ئاغرىش ، جىگەر قېتىشىش ھەتتا جىگەر راكى قاتارلىق ئېغىر ئەگەشمە كېسەللىكلەر كۆرۈلىشى مۇمكىن
ن4. دىئاگنوز قويۇش ئۇسۇلى
ن1. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانتىتېلاسىنى تەكشۈرۈش: بۇ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى تاللاشتا دائىم ئىشلىتىلىدىغان ئۇسۇل. ئەگەر ئانتىتېلا تەكشۈرۈشى مۇسبەت بولسا، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلىقىنى چۈشەندۈرىدۇ، ئەمما ھازىرقى كېسەللىك بىلەن يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇملانمىغانلىقىنى بېكىتكىلى بولمايدۇ
ن2. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىروسى يادرو كىسلاتاسى تەكشۈرۈش: ئەگەر ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانتىتېلاسىنىڭ نەتىيجىسى مۇسبەت بولسا يەنىمۇ ئىچكىر تەكشۈرۈش كېرەك. ئەگەر تەكشۈرۈش نەتىجىسى مۇسبەت بولسا ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ھازىرقى يۇقۇملىنىش دەپ دىئاگنوز قويغىلى بولىدۇ
ن3. جىگەر ئىقتىدارىنى تەكشۈرۈش: گلۇپىن ئايلانما ئامىنوز، دانلىق ئوت-چۆپ ئايلانما ئامىنوئىن، ئۆت خروپىن قاتارلىق كۆرسەتكۈچلەرنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق، جىگەر ئىقتىدارىنىڭ زىيانغا ئۇچرىغان-زىيانغا ئۇچرىمىغانلىقىنى باھالاش كېرەك.
ن5. داۋالاش ۋاسىتىسى
يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى داۋالاشتا زور بۆسۈش بولدى. بىۋاستە ۋىروسقا قارشى دورىلارنىڭ پەيدا بولۇشى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ساقىيىش نىسبىتىنى زور دەرىجىدە ئاشۇردى. دورا بىلەن داۋالاش مۇساپىسى قىسقا، ئادەتتە 12-24ھەپتە ئەكس تەسىرى كىچىك، بىمارنىڭ چىدامچانلىقى ياخشى ساقىيىش نىسبىتى يۇقىرى بولۇپ، ٪95 تىن ئاشىدۇ
ن6. ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى
ن1.زۆرۈر بولمىغان ئوكۇل سېلىش ۋە قان سېلىشتىن ساقلىنىش: قان بۇيۇملىرىنى ئىشلىتىشنى ئىمكانقەدەر ئازايتىش، ئەگەر قان سېلىشقا توغرا كەلسە، قان مەنبەسىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.
ن2. شەخسىي تازىلىققا دىققەت قىلىش: ساقال ئالغۇچ، چىش چوتكىسى قاتارلىق شەخسىي بۇيۇملارنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك مۇنتىزىم داۋالاش ئاپپاراتلىرىغا بېرىپ گۈل چېكىش ، قۇلاق تېشىش قاتارلىق مەشغۇلاتلارنى ئېلىپ بىرىش
ن3.ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىشنى توسۇشىنى كۈچەيتىش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلدار ئاياللارنى ھامىلدارلىق مەزگىلىدە قېلىپلاشتۇرۇپ پەرۋىش قىلىشى، تۇغۇتتىن كېيىن يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلارنى ۋاقتىدا تەكشۈرۈش ۋە ئالدىنى ئىلىش كېرەك
ن4.بىخەتەرلىك قىلمىشى: بىخەتەرلىك قېپىنى توغرا ئىشلىتىپ، جىنسىي تارقىلىش خەۋپ-خەتىرىنى ئازايتىش كېرەك
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى گەرچە قورقۇنچلۇق بولسىمۇ، ئەمما بىز ئۇنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى چۈشىنىپ، ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى پائال قوللىنىپ، بالدۇر بايقاپ، بالدۇر داۋالىساقلا، كېسەللىك ئەھۋالىنى ئۈنۈملۈك كونترول قىلىپ، كېسەللىكنىڭ زىيىنىنى ئازايتقىلى بولىدۇ. بىز بىرلىكتە ھەرىكەتكە كېلىپ، جىگەرنىڭ ساغلاملىقىنى قوغدايلى!ن
كۆپ كۆرۈلىدىغان جىگەر كېسەللىكلىرى ئىچىدە ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئاسانلا سەل قارالىدىغان ھەم سەل قاراشقا بولمايدىغان " ساغلاملىق قاتىلى " . بۈگۈن بىز بىرلىكتە ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئالدىنى ئېلىشنىڭ يادرولۇق بىلىملىرىنى چوڭقۇر ئىگەللەپ، ئۆزىمىز ۋە ئائىلىدىكىلەرنىڭ سالامەتلىكىنى قوغدايلى
ن1. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى تونۇش
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى يەنى ب تىپلىق ۋىروس خاراكتېرلىك جىگەر ياللۇغى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقارغان بىر خىل جىگەر كېسەللىكى . دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىنىڭ دوكلاتىغا قارىغاندا، دۇنيادا تەخمىنەن 71 مىليون ئادەم ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان، ھەر يىلى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن ئۆلگەنلەر 399 مىڭغا يەتكەن. جوڭگودا ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ سانىمۇ سەل قاراشقا بولمايدۇ ھەمدە ئۆرلەش يۈزلىنىشىگە يۈزلەندى
ن2. تارقىتىش يولى
ن1. قان ئارقىلىق تارقىلىش: بۇ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ئەڭ مۇھىم تارقىلىش يولى. مەسىلەن، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان شىپرىس، يىڭنە، ئوپېراتسىيە پىچىقى قاتارلىق داۋالاش سايمانلىرىنى ئىشلىتىش ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن بۇلغانغان قان ياكى قان مەھسۇلاتلىرىنى كىرگۈزۈش ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان ساقال ئالغۇچ، چىش چوتكىسى قاتارلىقلارنى ئورتاق ئىشلەتكەندە تېرە شىللىق پەردىسى بۇزۇلۇپ كېتىشىنى كەلتۇرۇپ چىقرىشى مۇمكىن بولغان بۇيۇملار
ن2.ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ئانا تۇغۇت جەريانىدا، ۋىرۇسنى يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلارغا تارقىتىشى مۇمكىن. بىراق ئانىلار-بوۋاقلارنىڭ تارقىلىش نىسبىتى نىسبەتەن تۆۋەن بولۇپ، تەخمىنەن ٪5-٪10كە يېتىدۇ.
ن3.جىنسىي يول ئارقىلىق تارقىلىش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلاردا قوغداش تەدبىرى بولمىغان جىنسىي مۇناسىۋەت قىلمىش يۈز بەرسە، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى بىلەن يۇقۇملىنىش خەۋپى بار، ئەمما جىنسىي تارقىلىش نىسبىتى بىر قەدەر ئاز
ن3. كېسەللىك ئالامەتلىرىنىڭ ئىپادىسى
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى قوزغىلىش كېسىلى يوشۇرۇنغان، كۆپ ساندىكى بىمارلار يۇقۇملىنىشنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدە روشەن كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلمىگەن ياكى ماغدۇرسىزلىق، ئىشتىھاسى تۆۋەنلەپ كېتىش، كۆڭلى ئېلىشىش، قورسىقى كۆپۈش قاتارلىق ئالاھىدە ئالامەتلەر كۆرۈلمەيدۇ. كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ ، سېرىق يارىسى ( تېرىسى ۋە گوڭيې سېرىق پەردىسى ) ، جىگەر رايونى ئاغرىش ، جىگەر قېتىشىش ھەتتا جىگەر راكى قاتارلىق ئېغىر ئەگەشمە كېسەللىكلەر كۆرۈلىشى مۇمكىن
ن4. دىئاگنوز قويۇش ئۇسۇلى
ن1. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانتىتېلاسىنى تەكشۈرۈش: بۇ ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى تاللاشتا دائىم ئىشلىتىلىدىغان ئۇسۇل. ئەگەر ئانتىتېلا تەكشۈرۈشى مۇسبەت بولسا، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلىقىنى چۈشەندۈرىدۇ، ئەمما ھازىرقى كېسەللىك بىلەن يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇملانمىغانلىقىنى بېكىتكىلى بولمايدۇ
ن2. ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىروسى يادرو كىسلاتاسى تەكشۈرۈش: ئەگەر ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ئانتىتېلاسىنىڭ نەتىيجىسى مۇسبەت بولسا يەنىمۇ ئىچكىر تەكشۈرۈش كېرەك. ئەگەر تەكشۈرۈش نەتىجىسى مۇسبەت بولسا ، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ھازىرقى يۇقۇملىنىش دەپ دىئاگنوز قويغىلى بولىدۇ
ن3. جىگەر ئىقتىدارىنى تەكشۈرۈش: گلۇپىن ئايلانما ئامىنوز، دانلىق ئوت-چۆپ ئايلانما ئامىنوئىن، ئۆت خروپىن قاتارلىق كۆرسەتكۈچلەرنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق، جىگەر ئىقتىدارىنىڭ زىيانغا ئۇچرىغان-زىيانغا ئۇچرىمىغانلىقىنى باھالاش كېرەك.
ن5. داۋالاش ۋاسىتىسى
يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنى داۋالاشتا زور بۆسۈش بولدى. بىۋاستە ۋىروسقا قارشى دورىلارنىڭ پەيدا بولۇشى ب تىپلىق جىگەر ياللۇغىنىڭ ساقىيىش نىسبىتىنى زور دەرىجىدە ئاشۇردى. دورا بىلەن داۋالاش مۇساپىسى قىسقا، ئادەتتە 12-24ھەپتە ئەكس تەسىرى كىچىك، بىمارنىڭ چىدامچانلىقى ياخشى ساقىيىش نىسبىتى يۇقىرى بولۇپ، ٪95 تىن ئاشىدۇ
ن6. ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى
ن1.زۆرۈر بولمىغان ئوكۇل سېلىش ۋە قان سېلىشتىن ساقلىنىش: قان بۇيۇملىرىنى ئىشلىتىشنى ئىمكانقەدەر ئازايتىش، ئەگەر قان سېلىشقا توغرا كەلسە، قان مەنبەسىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.
ن2. شەخسىي تازىلىققا دىققەت قىلىش: ساقال ئالغۇچ، چىش چوتكىسى قاتارلىق شەخسىي بۇيۇملارنى ئورتاق ئىشلەتمەسلىك مۇنتىزىم داۋالاش ئاپپاراتلىرىغا بېرىپ گۈل چېكىش ، قۇلاق تېشىش قاتارلىق مەشغۇلاتلارنى ئېلىپ بىرىش
ن3.ئانىدىن بوۋاققا تارقىلىشنى توسۇشىنى كۈچەيتىش: ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان ھامىلدار ئاياللارنى ھامىلدارلىق مەزگىلىدە قېلىپلاشتۇرۇپ پەرۋىش قىلىشى، تۇغۇتتىن كېيىن يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلارنى ۋاقتىدا تەكشۈرۈش ۋە ئالدىنى ئىلىش كېرەك
ن4.بىخەتەرلىك قىلمىشى: بىخەتەرلىك قېپىنى توغرا ئىشلىتىپ، جىنسىي تارقىلىش خەۋپ-خەتىرىنى ئازايتىش كېرەك
ب تىپلىق جىگەر ياللۇغى گەرچە قورقۇنچلۇق بولسىمۇ، ئەمما بىز ئۇنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش بىلىملىرىنى چۈشىنىپ، ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى پائال قوللىنىپ، بالدۇر بايقاپ، بالدۇر داۋالىساقلا، كېسەللىك ئەھۋالىنى ئۈنۈملۈك كونترول قىلىپ، كېسەللىكنىڭ زىيىنىنى ئازايتقىلى بولىدۇ. بىز بىرلىكتە ھەرىكەتكە كېلىپ، جىگەرنىڭ ساغلاملىقىنى قوغدايلى!ن
来源：江苏省健康科普资源库、淮安疾控
مەنبەسى: جياڭسۇ ئۆلكىلىك ساغلاملىقنى ئومۇملاشتۇرۇش بايلىق ئامبىرى، خۇەيئەن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش، كونترول قىلىش مەركىزى
