【双语】科普 | 一文读懂性病
پەننى ئومۇملاشتۇرۇش | بىر پارچە ماقەلە بىلەن جىنسىي كىسەلنى ئوقۇپ چۇشۇنىڭ
پەننى ئومۇملاشتۇرۇش | بىر پارچە ماقەلە بىلەن جىنسىي كىسەلنى ئوقۇپ چۇشۇنىڭ
تۇرمۇشتا كۆپچىلىك " جىنسىي كېسەل " دېگەن سۆزنىڭ سىرى چوڭقۇر ، تىلغا ئېلىنسىلا ئىغىز ئاچقىلى بولمايدۇ . لېكىن ئەمەلىيەتتە جىنسىي كېسەللىك بىلىملىرىنى كۆپرەك چۈشىنىش ساغلاملىقنى قوغداشنىڭ ئاچقۇچى . بۈگۈن كۆپچىلىككە جىنسىي كېسەلنىڭ سىرلىق چۈمپەردىسىنى ئېچىپ بېرىمىز
دائىم كۆرۈلىدىغان جىنسىي كېسەللىكلەر قايسىلار
جىنسىي كېسەللىك ، تولۇق ئىسمى جىنسىي تارقىلىشچان كېسەل نامدىن ئېيتقاندا ، جىنسىي ھەرىكەت ئارقىلىق تارقىلىدىغان كېسەللىك . كۆپ كۆرۈلىدىغان جىنسىي كېسەللىكلەردىن سىفلىس، ھۆل كېسەللىك، ئۆتكۈر ھۆل فاكوخېرۇس، جىنسىي ئەزا قوقاق، كۆپىيىش يولى قۇم كۆز كىيىمىنىڭ تەن تەنچىسىدىن يۇقۇملىنىش، ئەيدىز قاتارلىقلار بار. بۇ كېسەللەر ئاڭلىماققا ئادەمنى تىترىتىدۇ، لېكىن قورقماڭ، بىز ئۇلارنى چۈشەنسەكلا ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ
سىفلىس خۇددى يوشۇرۇن " ساغلام قەستلىگۈچى " گە ئوخشايدۇ ، سىفىس بۇرمىسىمان تەنچىسى كەلتۈرۈپ چىقارغان . دەسلەپكى مەزگىلدە ئۇ جىنسىي ئەزالاردا ئاستا-ئاستا قىچىشمايدىغان كىچىك جاراھەتنى قالدۇرۇپ قويۇشى مۇمكىن، يەنى قاتتىق قولىغا چۈشۈپ قالغاچقا، نۇرغۇن كىشىلەر ئاسانلا سەل قارايدۇ. بىراق ۋاقتىدا بايقالمىسا، ئۇ پۈتۈن بەدىنىگە قەدەممۇ قەدەم كىرىدۇ، يۈرەك، چوڭ مېڭە قاتارلىق مۇھىم ئەزالارنىڭ ھەممىسىنى ئۇ " كۆزگە ئىلماي" بولۇشى مۇمكىن، ئاقىۋىتىنى تەسەۋۋۇر قىلغىلى بولمايدۇ
ھۆل بولۇشمۇ ئاددى ئەمەس، ئۇ نېلوسېر باكتېرىيەسىدىن پەيدا بولغان ئالۋاستى. ئەرلەر يۇقۇملانغاندىن كېيىن ، ھاجەتخانىغا كىرىش " جىنايەت " گە ئۇچرىغان پەيتكە ئايلىنىدۇ ، سۈيدۈك قىسقارتىلىدۇ ، سۈيدۈك ئاغرىيدۇ ، سۈيدۈك يولى ئېغىزىدىن يىرىڭلىق ئاجرىتىپ چىقىدۇ . ئاياللارنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرى ئانچە روشەن ئەمەس، بەلكىم ئاق خۇن كۆپىيىپ، تۆۋەن قورساق ئاغرىش بولۇشى مۇمكىن، ئاسانلا سەل قارالغان ھالدا داۋالاشنى كېچىكتۈرىدۇ
يەنە ئۆتكۈر ھۆل فاكوخېرۇس ئادەم ئەمچەك بېشى ئۆسمىسى ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقارغان. جىنسىي ئەزا ۋە مەقەت يولىنىڭ ئەتراپىدا سەيىخۇا، ئەمچەكسىمان كىچىك مونەكلەر ئۆسۈپ چىقىپ، گۈزەللىككە تەسىر يەتكۈزۈپلا قالماي يەنە يامان ئۆزگىرىش خەۋپىگە ئۇچرايدۇ
سىفلىس خۇددى يوشۇرۇن " ساغلام قەستلىگۈچى " گە ئوخشايدۇ ، سىفىس بۇرمىسىمان تەنچىسى كەلتۈرۈپ چىقارغان . دەسلەپكى مەزگىلدە ئۇ جىنسىي ئەزالاردا ئاستا-ئاستا قىچىشمايدىغان كىچىك جاراھەتنى قالدۇرۇپ قويۇشى مۇمكىن، يەنى قاتتىق قولىغا چۈشۈپ قالغاچقا، نۇرغۇن كىشىلەر ئاسانلا سەل قارايدۇ. بىراق ۋاقتىدا بايقالمىسا، ئۇ پۈتۈن بەدىنىگە قەدەممۇ قەدەم كىرىدۇ، يۈرەك، چوڭ مېڭە قاتارلىق مۇھىم ئەزالارنىڭ ھەممىسىنى ئۇ " كۆزگە ئىلماي" بولۇشى مۇمكىن، ئاقىۋىتىنى تەسەۋۋۇر قىلغىلى بولمايدۇ
ھۆل بولۇشمۇ ئاددى ئەمەس، ئۇ نېلوسېر باكتېرىيەسىدىن پەيدا بولغان ئالۋاستى. ئەرلەر يۇقۇملانغاندىن كېيىن ، ھاجەتخانىغا كىرىش " جىنايەت " گە ئۇچرىغان پەيتكە ئايلىنىدۇ ، سۈيدۈك قىسقارتىلىدۇ ، سۈيدۈك ئاغرىيدۇ ، سۈيدۈك يولى ئېغىزىدىن يىرىڭلىق ئاجرىتىپ چىقىدۇ . ئاياللارنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرى ئانچە روشەن ئەمەس، بەلكىم ئاق خۇن كۆپىيىپ، تۆۋەن قورساق ئاغرىش بولۇشى مۇمكىن، ئاسانلا سەل قارالغان ھالدا داۋالاشنى كېچىكتۈرىدۇ
يەنە ئۆتكۈر ھۆل فاكوخېرۇس ئادەم ئەمچەك بېشى ئۆسمىسى ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقارغان. جىنسىي ئەزا ۋە مەقەت يولىنىڭ ئەتراپىدا سەيىخۇا، ئەمچەكسىمان كىچىك مونەكلەر ئۆسۈپ چىقىپ، گۈزەللىككە تەسىر يەتكۈزۈپلا قالماي يەنە يامان ئۆزگىرىش خەۋپىگە ئۇچرايدۇ
جىنسىي كېسەلنىڭ قانداق ئالدىنى ئېلىش كېرەك؟ن
01
ئۆز-ئۆزىنى پاكىز سۆيۈش، مۇقىم ھەمراھ بولۇش، خەتەرلىك قىلمىشلاردىن ساقلىنىش جىنسىي كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىكى تۈپ تەدبىر
02
سۈپەتتە لاياقەتلىك بىخەتەرلىك قاپچۇقىنى توغرا ئىشلىتىش جىنسىي كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىكى ئۈنۈملۈك تەدبىر
03
ھامىلىدار- تۇغۇتتىن بۇرۇنقى ساغلاملىق تەكشۈرۈتىدىغانلار جىنسىي كېسەللىكلەرنى تاللاپ تەكشۈرتۈشى كېرەك، ئانىلار ۋە بوۋاقلارنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالىدۇ
04
ئادەتتە كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئۇچراشسا يۇقۇملۇق كېسەل بولمايدۇ، ئەمما ئائىلىنىڭ ئىچكى قىسمىدىكى تازىلىقنى ياخشى ئىشلەش، جىنسىي كېسەللەرنىڭ ئىچ كىيىمىنى ئايرىم يۇيۇش، ۋاننا، ۋاننىنى لۆڭگىسىنى ئايرىپ ئىشلىتىش، تەرەت تۇڭىنى سۈرتۈپ دېزىنفېكسىيە قىلىش قاتارلىقلارغا دىققەت قىلىش كېرەك
05
يۇقۇملانغان كېسەلدىن كېيىن ئۆمۈرلۈك ئىممۇنىتېت پەيدا بولمايدۇ، يەنە يۇقۇملىنىشى مۇمكىن، شۇڭا داۋالاپ ساقايتقاندىن كېيىن خەتەرلىك قىلمىشلارنى ئۆزگەرتىپ، ساغلام تۇرمۇش ئۇسۇلىنى ساقلاش كېرەك
جىنسىي كېسەلگە گىرىپتار بولغاندا قانداق قىلىش كېرەك؟ن
01
بالدۇر تەكشۈرۈش: خەتەرلىك قىلمىشلار بولغان، ئورتاق ئىشلىتىلىدىغان شىپرىس ئارقىلىق زەھەر چېكىش، بىخەتەر بولمىغان قان سېلىش ياكى ئوكۇل سېلىشنى قوبۇل قىلغانلار تەشەببۇسكارلىق بىلەن جىنسىي كېسەللەر ئامبولاتورىيەسىگە بېرىپ مەسلىھەت بېرىپ تەكشۈرۈشى كېرەك. جىنسىي كېسەل بىمارلىرى دەل ۋاقىتىدا جىنسىي ھەمراھىغا خگۋەردار قىلىپ ، دوختۇرخانىغا بېرىپ تەكشۈرۈتۈشنى قوبۇل قىلىشنى ئۇقتۇرۇشى
02
بالدۇر داۋالاش: دىئاگنوز قويۇلغاندىن كېيىن، ۋاقتىدا مۇنتىزىم دوختۇرخانىغا بېرىپ داۋالىنىش كېرەك. شەخسىي دورا دۇكىنىغا بېرىپ دورا سېتىۋېلىپ داۋالىنىشى ياكى مۇنتىزىم بولمىغان شىپاخانىغا بېرىپ داۋالىنىشىنى تەۋسىيە قىلمايدۇ. ۋاقتىدا قېلىپلاشتۇرۇپ داۋالىغاندا، كۆپ ساندىكى جىنسىي كېسەللەرنى كونترول قىلغىلى ۋە كىلىنىكىلىق داۋالاپ ساقايتىپ، قالدۇق كېسەللىكلەر ۋە ئەگەشمە كېسەللىكلەرنىڭ يۈز بېرىشىنى ئۈنۈملۈك ئازايتقىلى بولىدۇ.
03
مۇھىمى ئالدىنى ئېلىش: ئادەم بەدىنىدە جىنسىي كېسەللەرنىڭ ئۆمۈرلۈك ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى يوق، جىنسىي كېسەل داۋالاپ ساقايغان تەقدىردىمۇ يەنە يۇقۇملىنىپ قېلىشى مۇمكىن. شۇڭا جىنسىي كېسەل داۋالانغاندىن كېيىن يەنىلا ئالدىنى ئېلىشقا مۇھتاج.
ئەيدىز ۋە جىنسىي كېسەلنىڭ نېمە مۇناسىۋىتى بار ؟ن
جىنسىي كېسەللىكلەر ئاساسلىقى جىنسىي ئۇچرىشىش ئارقىلىق يۇقىدۇ، بۇمۇ ئەيدىز كېسىلىنىڭ مۇھىم تارقىلىش يولى. نۇرغۇن جىنسىي كېسەللىكلەر جىنسىي ئەزا ئورنىدا ياللۇغ ياكى جاراھەت پەيدا قىلىپ، تېرە شىللىق پەردىسىنى بۇزۇپ، ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ بەدەنگە كىرىش پۇرسىتىنى زور دەرىجىدە ئاشۇرىدۇ. ئەگەر ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغۇچىلار بىرلا ۋاقىتتا جىنسىي كېسەلگە گىرىپتار بولسا، قان ۋە جىنسىي ئەزالارنىڭ تېرە شىللىق پەردىسىدىكى سىڭىپ چىققان ماددىلاردا كۆپ مىقداردا ئەيدىز ۋىرۇسى بولۇپ، جىنسىي مۇناسىۋەت جەريانىدا جىنسىي ھەمراھىنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش خەۋپىمۇ چوڭىيىدۇ
